🕳 CHỦ NGHĨA HIỆN SINH – ĐẶT CON NGƯỜI VÀO GIỮA KHOẢNG TRỐNG

Nếu Thượng Đế đã chết, thì ai sẽ chịu trách nhiệm cho cuộc đời của bạn?

1. Chủ nghĩa hiện sinh không bắt đầu từ một hệ thống, mà từ một cảm giác: hoang mang

Bạn từng ngồi yên giữa đám đông và bất ngờ thấy mình lạc lõng, dù không ai xô đẩy?
Bạn từng đạt được điều mình muốn, rồi hoang mang: “Rồi sao nữa?”
Bạn từng nhìn vào gương và hỏi: “Tôi là ai trong cuộc đời này?”

Đó là lúc chủ nghĩa hiện sinh bắt đầu có mặt. Nó không phải một học thuyết để bạn học thuộc. Nó là một cuộc khủng hoảng bạn phải đi qua, để sống sâu hơn, thật hơn – dù có thể cô đơn hơn.

2. Hiện sinh là gì? – Là khi bạn hiểu rằng: không ai định nghĩa bạn ngoài chính bạn

Khác với các học thuyết tìm kiếm một bản chất cố định cho con người, chủ nghĩa hiện sinh – đặc biệt từ Jean-Paul Sartre – tuyên bố:

“Sự tồn tại đi trước bản chất.”

Nghĩa là:

• Bạn không sinh ra với một mục đích sẵn có

• Bạn không bị ràng buộc bởi bản chất định sẵn từ Thượng Đế, xã hội hay di truyền

• Bạn chỉ là một thực thể trống rỗng khi sinh ra, và từng hành vi, từng lựa chọn sẽ tạo nên con người bạn

3. Không có ai cứu bạn – và đó là tự do đáng sợ nhất

Khi tôn giáo dần mất vai trò trung tâm ở phương Tây, con người rơi vào trạng thái bơ vơ. Friedrich Nietzsche từng tuyên bố:

“Thượng Đế đã chết. Và chính chúng ta đã giết Ngài.”

Đó không phải là lời xúc phạm tôn giáo – mà là một lời cảnh báo: khi không còn một thực thể tối cao quyết định đúng sai, tốt xấu, thì con người sẽ phải tự mình gánh lấy toàn bộ trách nhiệm cho cuộc đời mình.

Chủ nghĩa hiện sinh chính là tư tưởng đứng giữa khoảng trống đó:

• Không có ai ban cho bạn sứ mệnh sống

• Nhưng bạn vẫn phải sống, lựa chọn, chịu trách nhiệm

• Và sống thật, can đảm, có đạo đức – dù không ai bắt bạn

4. Hiện sinh không phải là bi quan – mà là thành thật đến tận cùng

Chủ nghĩa hiện sinh không khuyến khích bạn sống trong tuyệt vọng. Nó chỉ muốn bạn ngừng giả vờ rằng có ai đó sẽ quyết định thay bạn điều gì là ý nghĩa.

Nó buộc bạn phải hỏi:

• Tôi có đang sống theo điều mình chọn – hay đang đóng vai người khác mong muốn?

• Tôi có dám sống thật, dù bị hiểu lầm?

• Tôi có dám yêu thương, dù biết người ta có thể rời bỏ?

• Tôi có dám tử tế, dù không có phần thưởng nào sau cái chết?

5. Camus và cuộc nổi loạn trong im lặng

Trong một nhánh khác của hiện sinh – Albert Camus không tìm cách lý giải cuộc sống, mà chấp nhận nó là phi lý.

Thay vì tìm cách đổ lỗi cho số phận, Camus nói rằng:

“Đã là con người, nghĩa là bạn có khả năng đứng dậy mỗi sáng,
đối mặt với cái phi lý, và sống trọn vẹn – mà không cần hy vọng.”

Đó là một cuộc nổi loạn yên lặng nhưng bền bỉ – khi con người chấp nhận không có chân lý tuyệt đối, và vẫn chọn sống đẹp như thể nó tồn tại.

6. Và bạn? Bạn có dám sống một cuộc đời mà không ai viết kịch bản sẵn?

Chủ nghĩa hiện sinh không dành cho người yếu bóng vía.
Nó là ngọn đèn soi sáng những người dám sống không cần chứng minh,
dám tạo giá trị thay vì lặp lại,
dám sống tử tế mà không đòi phần thưởng,
và dám đau – để trưởng thành – thay vì trốn vào những ảo ảnh an toàn.

“Không có con đường nào.
Mỗi bước đi của bạn mới tạo nên con đường.”
— Thegioiquan.com